Odatv uzmanlara sordu… “Süper El Nino’ muamması… “Gıda kıtlığı” endişesi… Türkiye nasıl etkilenecek
Sinem Hançerigüzel
El Nino olarak bilinen ve gezegenin 1-2 yıllığına ısınmasına yol açan hava olayları haziran ayından itibaren Pasifik Okyanusu’ndan başlayarak etkisini göstermeyi sürdürüyor. Kışın ise “Süper El Nino”nun gelmesi beklenirken bilim insanları, etkisinin 2024 baharına kadar sürmesini öngörüyor.
Bu yıl küresel ısınmayı 1,5 dereceyle sınırlandırma hedefinin, El Nino’nun etkileri nedeniyle 2024’te mümkün olamayacağı endişesi taşıyan uzmanlar, okyanus suyundaki ısınmanın ise 2 dereceyi aşabileceğini belirtiyor.
EL NİNO TÜRKİYE’Yİ NASIL ETKİLER
Tüm bu gelişmelerle birlikte bazı bölgelerde ise kuraklığın yanı sıra aşırı yağışlar, buna bağlı olarak afetler bekleniyor. Hem aşırı yağışlar hem de kuraklığın tüm dünyada gıda sektörünü etkileyebileceği konuşulurken, küresel piyasalarda süper El Nino’nun gıda fiyatlarını artırmasından endişe duyuluyor.
Kıtlık ve sel gibi nedenlerle gıda alanında kıtlık yaşanabileceği konuşulurken, Voice of America(VOA)’da yer alan haberde ise, El Nino’nun Afrika’daki fiyatları etkilemeye başladığı “Afrika ülkeleri, ucuz olduğu için her zaman kırmızı soğanı Tanzanya’dan alır. Bugün, örneğin, Nairobi’de satılan Tanzanya soğanı, son 7 yılın en pahalı soğanı…” şeklinde ifade edildi.
UZMANLARDAN FARKLI GÖRÜŞLER
Yaşanacak doğal afetlerin tüm dünyada gıda zincirini etkileyebileceği konuşulurken, Türkiye’nin bu gelişmelerden nasıl etkileneceği konusunda uzmanlar arasında net bir görüş birliği bulunmuyor.
Odatv’nin ulaştığı Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi ve İklim Değişikliği ve Politikaları Araştırma Merkezi Müdürü Levent Kurnaz, El Nino’nun dünya çapındaki etkilerinden Türkiye’nin de etkilenebileceğine değindi.
LEVENT KURNAZ: “TÜM TEDARİK ZİNCİRİNİ ETKİLER”
Gıda tedarik zincirinin etkilenebileceğine değinen Kurnaz Türkiye için şunları söyledi:
“Burada önemli olan sadece Türkiye değil, dünyadaki tüm gıda tedarik zincirini nasıl etkileyeceği mühim. Herhangi bir şekilde kıtlık olsa bile, gıda alabildiğimiz sürece bir sorun yok. Ama eğer dünyanın çeşitli yerlerinde Rusya, Ukrayna, İngiltere, Avustralya’sına Amerikası’na kadar bir sorun olacak olursa ki olacak… O zaman esas önemli olan bu. Türkiye’nin nasıl etkileneceği de çok küçük kısmı bu problemin.”
“HİNDİSTAN VE AVUSTRALYA’YI KITLIK VE YANGIN BEKLİYOR”
Kurnaz, El Nino’nun dünyanın farklı bölgelerinde farklı etkilere yol açabileceğini belirterek şunları söyledi:
“Dünyanın ortalama sıcaklığı oldukça kötü artacak. 2024 en yüksek sıcaklığa sahip sene olacak muhtemelen. Bazı ülkelerde kuraklık yaşanacak. Bazı ülkelerde kuraklık yaşanacak. Bazı ülkelerde aşırı yağış olacak. Mesela Hindistan gibi ülkelerde yağış oldukça azalacak ve o bölgeler için kıtlık söz konusu olacak. Avustralya’da orman yangınları olacak. Ülke ülke değişecek. Bazı taraflar fazla yağış alırken fazla taraflar daha az yağış alacak.”
ÖMER LÜTFİ ŞEN: “TÜRKİYE’DE ETKİSİ ÇOK NET DEĞİLDİR”
Konu hakkında Odatv’ye konuşan İstanbul Teknik Üniversitesi(İTÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Lütfi Şen, hangi bölgelerin kuraklık yaşayacağı, hangi bölgelerin ise fazla yağış alacağı konusunda şunları anlattı:
“Süper El Nino olaylarında kuraklık olacak yerler biliniyor. Peru tarafları yağışlı olur, Avustralya kurak olur. Endonezya, Papua Yeni Gine gibi yerler kurak olur. Kuzey Amerika’nın da güney eyaletleri genelde, Kaliforniya ve Teksas’a kadar olan eyaletler fazla yağış alır, kuzey kısmı biraz daha kurak olur.
Normalde El Nino’nun kız kardeşi La Nino’nun etkisiyle Avustralya’nın kuzeydoğusu yağış fazla alır. Çünkü sıcak su o taraftadır. Ama sıcak su El Nino etkisiyle Peru açıklarına geldikçe o taraf daha fazla yağış alır. Avrupa’da ya da Türkiye’de etkisi çok net değildir.”
“EL NİNO’YA ‘BELA’ DEMEK YANLIŞ”
El Nino hakkında basında çıkan haberlerin olumsuz olmasına değinen Şen, bazı bölgelerde yağış artışına ya da okyanus sularında soğumaya yol açan El Nino’nun, olumlu etkileri de olabileceğine değindi:
“El Nino’yu ‘Bela’ diye ananlar var. O şekilde isimlendirmemek lazım. Çünkü bir tarafa kuraklık getirir, bir tarafa yağış getirir. Bu döngü de önemlidir. Mesela El Nino olduğu zaman Peru’da balıkçılık olumsuz etkilenir; çünkü sıcak su geldiği zaman balık olmaz. Ama sıcak su batı tarafındayken yani Avustralya’dayken de Peru’da soğuk su olur, o nedenle balık bol olur. O da ekonomi açısından önemlidir. 2 ile 7 sene arasında bu olumsuz durum, döngü tekrarlar.”
GEÇMİŞTEKİ EL NİNO HAVA OLAYLARINDA NELER YAŞANMIŞTI
1997-98’deki güçlü El Nino 5 trilyon dolarlık hasara yol açmış, 23 bin kişi de fırtına ve sellerde hayatını kaybetmişti. Bu seferki El Nino nedeniyle 2024’ün, 2016’daki en sıcak yıl rekorunu da kırması bekleniyor.
2015-2016 yıllarında yaşanan Süper El Nino’da ise Avustralya kuraklık ve orman yangınları yaşanmıştı. Avustralya açıklarındaki Büyük Set Resifi’nde mercanların beyazladığı görülürken, ABD’de ise tarihe geçen kar fırtınaları yaşandı.
